به نقل از «باشگاه خبرنگاران»

حجاب و تمایز هویتی زنان آزاده

تاریخ انتشار: ۱۷ آذر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۲۵۳۶۷۶

از جمله حقایقی که درباره حجاب وجود دارد و باید درباره آن سخن گفت این است که رعایت حجاب در صدر اسلام به عنوان یک نشانه هویتی برای زنان آزاده و تمایزشان با زنان کنیز بوده است. برای این منظور مروری بر این مساله خواهیم داشت.

‏آیه جلباب

در آیۀ ۵۹ سوره احزاب آمده است: یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْوَاجِکَ وَ بَنَاتِکَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِینَ یُدْنِینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلَابِیبِهِنَّ ذَلِکَ أَدْنَی أَنْ یُعْرَفْنَ فَلَا یُؤْذَیْنَ وَکَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِیمًا؛‌ ای پیغمبر! به زنان و دختران خود و زنان مؤمن بگو که خویشتن را به جلباب (چادر) فرو پوشند که این کار برای اینکه آن‌‏ها (به عفّت و حرّیت) شناخته شوند تا از تعرض و جسارت (هوسرانان) آزار نکشند، بسیار نزدیک‏تر است و خدا (در حق خلق) بسیار آمرزنده و مهربان است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

شان نزول آیه

بانوان برای اقتدا کردن به پیغمبر اکرم (ص) در مسجد حاضر شده و نماز را پشت سر آن حضرت به جای می ‏آوردند که هنگام بازگشت، بعضی از جوانان ول‏گرد و اوباش، مزاحم و متعرض آن‏ها شده و اذیت و آزار می‌کردند. عادت ایشان آن بود که با کنیزان مزاح و شوخی می‎‌‌کردند. منافقان آن‌ها شرارت را از حد گذرانده و متعرض زنان آزاد نیز می ‌شدند. چنانچه از آن‏‌ها بازخواست می ‌کردند و می‏‌گفتند گمان کردیم این بانو از جمله کنیزکان است. پروردگار عذر آنان را با نزول آیۀ جلباب برطرف کرد.

از این شأن نزول استفاده می‏ شود که قرآن کریم برای تمایز زن آزادۀ مسلمان از کنیز دستور حجاب را صادر کرده است. لحن قرآن کریم در این دستور لحنی توبیخی نیست و برای عدم رعایت حجاب هیچ وعدۀ عذابی مشاهده نمی ‏شود؛ بلکه به‏ نظر می‏ رسد خداوند از سر مهربانی و خیرخواهی و رحیمیت به زنان مسلمان امر می ‌کند که از جلباب استفاده کنند تا آن‏‌ها را کنیز نپندارند و به آنان توهین جنسی نکنند.

تمایز زن آزاده از کنیز که در بخش بعدی آیه به آن اشاره شده (ذلک أدنی أن یعرفن فلایؤذین) به ‏دلیل اختلاف سطح اجتماعی یا تفاوت شأن یا تمایز طبقاتی نبوده است؛ بلکه مراد این بوده که زن آزاده مسلمان نباید در جامعه به دید زنی نگریسته شود که برده است و همچون کالایی قابل خرید و فروش در انظار قرار نگیرد. چنان که می‏‌دانیم حجاب بر کنیز حتی پس از نزول تمام آیات حجاب نیز واجب نبوده است تا جایی که کنیز هنگام نماز نیز نباید حجاب را رعایت می‌کرد. شواهد جالب توجهی در تفاسیر و تاریخ در این زمینه وجود دارد که از جمله انس بن مالک می‏‌گوید: روزی کنیزی سر و صورت خود را پوشانده بود. خلیفه دوم او را تازیانه ‏ای زد و گفت وای بر تو چرا به روش زنان آزاد درآمده‌ای؟

ابهام در مفهوم جلابیب

دربارۀ معنای جلابیب در تفاسیر، نظرات متفاوتی ارائه شده است. طبرسی می‏‌گوید جلباب، مقنعه و روسری زن است. در تفسیر منهج الصادقین آمده است «بدان که جلابیب جمع جلباب است که آن اوسع از خمار است و کم‏تر از ردا که زن آن را بر سر خود می‏‌پیچد و فاضل (اضافه) آن بر سینه فرود می‏‌آورد.» ابن عباس فرموده «جلباب ردائی است که ستر بدن می‌کند از فوق تا اسفل» و به روایت دیگر از او نقل است که جلباب مقنعه زنان است که جبهه و رأس خود را به آن می‏‌پوشانند. در تفسیر اثنی عشری می‏‌گوید لباس مختص به زنان مؤمنه که از جملۀ آن‏‌ها جلابیب باشد، یکی درع (پیراهن زن)، یکی مقنعه (سرانداز)، یکی خمار (سرپوش)، دیگری ملحفه (چادر) و یکی هم جلباب (چادر روی خمار که تعبیر به ثیاب ظاهره کنند و زن‏‌ها به آن سر و بدن بلکه اندام تا قدم را پوشند) است.

علامه طباطبایی می ‏نویسد: کلمه جلابیب جمع جلباب است و آن جامه‏‌ای است سرتاسری که تمامی بدن را می ‏پوشاند یا روسری مخصوصی است که صورت و سر را ساتر می‏ شود. در تفسیر نمونه نیز آمده است مفسران چند معنی ذکر کرده ‏اند؛ ملحفه (چادر) و پارچه بزرگی که از روسری بلندتر است و سر وگردن و سینه ‏ها را می ‏پوشاند، مقنعه و خمار (روسری) و یکی هم پیراهن گشاد.

چنان که ملاحظه می ‏شود معنای جلباب طیف گسترده‏‌ای از روسری تا پیراهن و چادر و حتی روبند را در بر می‏ گیرد. اگر جلباب را به‏ معنای پیراهن بدانیم که در بعضی تفاسیر آمده است، معنای عبارت یدنین علیهنّ من جلابیبهنّ این است که زنان آزاده مسلمان بدن خود را بپوشانند تا از کنیزان متمایز شوند. شاید مراد آیه، مطلق پوشاندن است و اساساً خداوند در این آیه حدود حجاب را مشخص نکرده و بلکه یکی از فلسفه‏‌های حجاب را بیان کرده است.

از نشانه ‏ها چنین استنباط می ‏شود که رعایت نکردن حجاب برای کنیز در جامعه ممنوع نبوده است و مفهوم آیه نیز تمایز بین زن آزادۀ مسلمان و کنیز است. گویی خداوند می‏ خواسته زنان مسلمان آزاده در جامعه دارای پوششی باشند تا برای مردانی که درصدد شناسایی و خرید کنیزان بوده ‏اند مشخص شود که نمی‏ توانند با این نگاه به زنان آزاده مسلمان بنگرند. (به قرینه اینکه این سوره پیش از سورۀ نور نازل شده است، معلوم می‏ شود که این آیه درصدد تحدید حجاب و نمایاندن حد و مرز برای آن نبوده است؛ بلکه بر آن بوده که نشانه ‏ای برای زنان آزاده و پاک‏دامن برنهد و می ‏خواسته با امتیاز قلمداد کردن آن، کاری کند که بانوان با شوق پذیرای حجاب شوند).

تصور می‏ شود برخی برداشت ‏ها از آیۀ جلباب، مانند آن که حدود حجاب شامل پوشاندن صورت هم هست یا پرهیز زنان از هر رفتاری که جلب توجه کند، از این آیه قابل استفاده نباشد. چنان که استاد شهید مرتضی مطهری به برخی از این موارد اشاره کرده ‏اند: ستر وجه و کفّین به اجماع فقهای فریقین واجب نیست! حداکثر این است که مستحب است. پس آنچه بعد‌ها رخ داده بالاتر است از حدود توصیۀ اخلاقی اسلامی. البته خود اعراب، نه اولیای دین در این جهت بی‏ تأثیر نبوده ‏اند.

منبع: ایرنا

باشگاه خبرنگاران جوان وب‌گردی وبگردی

منبع: باشگاه خبرنگاران

کلیدواژه: حجاب زنان ایرانی زنان آزاده

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۲۵۳۶۷۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نماینده چابهار: ماجرای باغ ازگل که بدون اطلاع امام جمعه به نام او زده شده، بر دین اثر منفی دارد یا چند تار موی زنان؟

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، معین الدین سعیدی، نماینده مجلس، درباره علت به نتیجه نرسیدن لایحه حجاب به «انتخاب» گفت: ما در صحن مجلس درباره لایحه‌ی عفاف و حجاب دیگر بحثی نکردیم چون مشمول اصل 85 قانون اساسی شد و به کمیسیون مشترک ارجاع شد؛ دیگر در صحن مطرح نشد. قرار گذاشتند که چند نماینده از آن کمیسیون در صحن درباره موارد قانونی بحث کنند. الان هم در خود صحن و در خود جلسات رسمی مجلس، مطلقا بحثی درباره حجاب نشده و اخیراً تعداد 160 نفر از نمایندگان از طرح نور و اقدامات نیروی انتظامی حمایت کردند. با این وجود بحثی درباره طرح انجام نشده است. من بارها و بارها گفته‌ام که اولویت‌های مردم در موارد دیگری است که باید در مجلس و دستگاه‌های اجرایی برای آن‌ها فعال باشیم. با این وجود عده‌ای فکر می‌کنند حجاب اولویت جامعه است.

بنابر گزارش انتخاب، وی در ادامه در رابطه با برخورد کمیسیون اصل 85 با لایحه‌ی حجاب بیان کرد: ما تجربیات تلخی از ارجاع طرح‌ها به اصل 85 داشتیم. قانون جوانی جمعیت و صیانت از فضای مجازی بخشی از آن‌ها بوده است. این موضوعات بسیار کلی هستند و باید روی آن‌ها چکش کاری شود. به جای آنکه وقت مجلس برای آن‌ها صرف شود به کمیسیون ‌می‌روند. مهم‌ترین موضوعاتی که حساسیت جامعه را به دنبال دارد و مردم باید در جریان آن قرار بگیرند به اصل 85 ارجاع می‌شوند و در آنجا دیگر امکان پیشنهاد و نقد وجود ندارد. این موارد دیگر به صورت شفاف در اصل 85 مطرح نمی‌شوند و برخی از نمایندگان بر این مبنا در کمیسیون مشترک و پشت درهای بسته طرح را بررسی می‌کنند. قانون جوانی جمعیت که ایرادات جدی دارد هم در این کمیسیون تصویب شد.

او افزود: کنار هم گذاشتن عفاف و حجاب هم الزاماً درست نیست. معنای حجاب، الزاماً عفاف نیست؛ هیچ اشکالی بر عفت برخی افراد نمی‌توان گرفت. جالب است که در مناسبت‌های ملی، از همین افراد بی حجاب در صدا و سیما رونمایی می‌شود اما بعد از انتخابات، چنین مسأله‌ای فراموش می‌شود. در خصوص عموم مردم، سیره باید سیره‌ی حاج قاسم سلیمانی باشد که چه نگاهی بر جذب حداکثری داشتند. دفتر مقام معظم رهبری نیز تذکری نسبت به نوع برخورد با حجاب دادند. اختلاس چای دبش و باغ شمال تهران که بدون اطلاع امام جمعه به نام ایشان‌زده شد بر دین اثر منفی دارد یا چند تار موی زنان؟

سعیدی درباره ادعا کیهان مبنی بر عدم نیاز برای قانون حجاب گفت: ما یک سری اصول درباره پوشش داریم؛ اگر صرفاً بحث قانون باشد، ما همین الان قانون منع استفاده از ماهواره را داریم، اما این قانون قابلیت اجرا دارد؟ قانون باید قابلیت اجرایی داشته باشد. حجاب بی تردید یک ضرورت شرعی و سیاسی است اما موارد متعددی داریم که ضروریت بیشتری دارند. بحث ربا در بانکداری خیلی مسأله‌ی مهم‌تری است. شبهات جدی مذهبی در این مورد وجود دارد. بحث معیشت و کوچک شدن سفره‌ی مردم و پرواز گوشت و مرغ از سفره‌ی مردم موضوع مهم‌تری است. بحث زباله گردی و معلولین و مسکن و کودکان کار اهمیت هزاربرابری دارند.

27215

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1902097